Denis Menchov wordt geschrapt uit de uitslag van de Tour van zowel 2009, 2010 als 2012. Twee dagen lang bleef het nieuws verborgen op de site van de UCI. Tot een journalist er toch op uitkwam en er alsnog een perscommuniqué de wereld werd ingestuurd. Discretie lijkt sinds het aantreden van Cookson als topman het hoge woord te voeren bij de UCI. De tijd dat dopingmisdrijven met luide trom wereldkundig gemaakt werden ligt voorgoed achter ons. Met dank aan Dick Marty en het CIRC.
Flashback naar september van vorig jaar. In het Italiaanse Firenze wordt Cookson verkozen tot nieuwe voorzitter van de UCI. De Brit maakt hiermee een einde aan het omstreden bewind van Pat McQuaid. De verdachtmakingen aan het adres van McQuaid in de zaak Armstrong deden de geloofwaardigheid van de internationale wielerbond naar een dieptepunt kelderen. Daar lijkt nu opnieuw stilaan verandering in te komen.
Dopingtijdperk
De verkiezing van Cookson deed alvast een frisse wind waaien in Aigle, waar het hoofdkantoor van de UCI
gevestigd is. Zo kwam de Brit begin dit jaar naar buiten met het nieuws om een onafhankelijke commissie op te richten die komaf moet maken met het kwalijke dopingverleden van de sport. Op 8 februari van dit jaar werd hiertoe het CIRC boven de doopvont gehouden. CIRC, wat staat voor Cycling Independant Reform Commission, krijgt hiervoor een mandaat en budget van de UCI om het komende jaar onderzoek te doen naar alle facetten van het dopinggebruik in de periode tussen 1998 en 2013. Hoewel de commissie zijn werkingsmiddelen ontvangt van de UCI opereert het voor de rest onafhankelijk van zijn broodheer. In het persbericht dat de UCI hierover rondstuurde klinkt het als volgt. "Het CIRC tracht de oorzaken en de patronen van het dopinggebruik in deze periode in kaart te brengen. Het doel is te leren uit de fouten van het verleden en de complexe netwerken rond doping bloot te leggen in alle geledingen van de wielersport." Even verderop lezen we zelfs. "Het CIRC zal onder meer uitzoeken op welke manier de UCI en zijn officials hebben bijgedragen in het ontwikkelen van de heersende dopingcultuur door positieve testen in de doofpot te stoppen". Klinkt als een regelrechte aanval op McQuaid. De UCI staat met andere woorden voor een ontluizingsperiode. Of de luizenspray van het CIRC sterk genoeg zal zijn zal nog moeten blijken, al zijn er wel gunstige voortekenen.
 |
| Brian Cookson is de bezieler van het CIRC |
"Het CIRC zal onder meer uitzoeken op welke manier de UCI en zijn officials hebben bijgedragen in het ontwikkelen van de heersende dopingcultuur door positieve testen in de doofpot te stoppen"
Een blik op de samenstelling van het CIRC oogt alvast veelbelovend. Voorzitter van de commissie is Dick Marty, die assistentie krijgt van Peter Nicholson en Ulrich Haas. Stuk voor stuk sterke figuren die reeds het een en ander bewezen hebben. Marty verdiende zijn strepen als Zwitsers politicus en verrichte onderzoek voor de Raad van Europa. Zo bracht hij onder meer een internationale orgaanhandel bij Kosovaarse gevangenen aan het licht en leidde hij een onderzoek tegen de CIA, dat illegaal mensen gevangen zou houden in Europa. Een schenenschopper eerste klasse met andere woorden. Peter Nicholson is een gewezen Australisch legerofficier die nadien zijn sporen heeft verdiend als onderzoeker en ervaring heeft met grootschalige internationale fraude in het Midden-Oosten en schending van de mensenrechten in Uganda en voormalig Joegoeslavië. Ulrich Haas is hoogleraar aan de universiteit van Zürich en wordt aanzien als een autoriteit op het vlak van anti-dopingbestrijding. Aan knowhow en expertise ontbreekt het dit triumviraat dus zeker niet.
Omerta doorbreken
De installatie van een onafhankelijke commissie, dat onderzoek doet naar dopingpraktijken in het peloton, had er overigens al veel eerder kunnen komen. Eind november 2012 was er reeds sprake van om een onafhankelijke commissie in het leven te roepen (UCI IC). Topman McQuaid was dan weer meer gewonnen voor een waarheidscommissie, maar daar verzette toenmalig topman bij het Wereld Anti Doping Agentschap (WADA) Fahey zich dan weer fel tegen. Die vond dat dit indruiste tegen de ethische wetten van de sport. De goede intenties bleven al die tijd dode letter, tot Cookson er zijn verkiezingsbelofte van maakte. Om het project enige kans op slagen te geven diende het meningsverschil met het WADA uit de weg geruimd te worden. Ook daar had zich intussen een machtswissel voltrokken, waardoor Fahey plaats ruimde voor de Brit Reedie. De plooien werden onderling glad gestreken en het CIRC kon eindelijk van start gaan.
 |
| Dick Marty: schenenschopper pur sang |
Het CIRC houdt er op zijn zachtst gezegd eigenzinnige onderzoeksmethoden op na. Dick Marty is bijzonder gesteld op discretie in zijn onderzoeksdaden. Die discretie is nu ook het handelsmerk geworden van het CIRC. Hiervoor krijgt het nagenoeg carte blanche van de UCI, die volledige medewerking belooft. Zo worden renners aangemoedigd om bekentenissen af te leggen in ruil voor strafvermindering. Een agressieve aanpak die nodig is om de omerta in het wielermilieu te doorbreken klinkt het. Wie op het strafbankje gaat zitten dient man en paard te noemen. Wie waren de leveranciers, wie was er op de hoogte? De hoeveelheid verschafte informatie is hier recht evenredig met de mogelijke strafvermindering. Mauro Santambrogio was de eerste Italiaan die gebruik maakte van deze gunstmaatregel. Santambrogio testte positief na de Giro van vorig jaar. Zijn straf werd herleid van 4 jaar naar 18 maanden. Op 2 november loopt zijn schorsing ten einde. Renners kunnen ook geheimhouding afdwingen indien ze overgaan tot bekentenissen zolang het onderzoek loopt. In het beste geval volgt zelfs een volledige vrijspraak voor de betrokkene en zal er hierover niet gecommuniceerd worden. Dit lag (ligt) voor het WADA bijzonder gevoelig, al slaagde Cookson er dus wel in om een 'memorandum of understanding' af te sluiten met het dopingagentschap. Ook andere nationale dopingagentschappen, zoals USADA, hebben ondertussen hun medewerking beloofd.
Nieuw is ook dat het onderzoek zich niet enkel op de renners toespitst. Ook louche figuren in de omkadering van ploegen en renners worden geviseerd. Die kwamen er in het verleden al te vaak veel te goedkoop van af. Finaal moet dit alles resulteren in een rapport met de nodige aanbevelingen en bevindingen. De keuze voor maximale discretie moet het onderzoek ten goede komen. De stroom aan geruchten en verdachtmakingen hebben het wielrennen de laatste jaren meer kwaad dan goed gedaan en vormden vaak een belemmering voor het lopende onderzoek. Het geweer is nu drastisch van schouder veranderd. De vernieuwende manier van werken van Marty kan er misschien wel voor zorgen dat er heel wat tongen loskomen. En als er eventueel ook koppen zouden rollen bij corrupte officials van de UCI dan is dat mooi meegenomen. De waarheid heeft immers ook haar rechten.
