woensdag 3 augustus 2016

Race: Meer dan een biografie over het leven van Owens

Vandaag, woensdag 3 augustus, is het exact 80 jaar geleden dat Jesse Owens zijn eerste van 4 gouden medailles behaalde op de Spelen in Berlijn. Stof genoeg dus voor cineast  Stephen Hopkins om er in dit olympisch jaar een film rond te boetseren.  

Wie een aangename en hartverwarmende biografie verwacht over het leven van Jesse Owens, of is het J.C, blijft na het bekijken van Race deels op zijn honger zitten.  De film schetst dan wel het beeld van Owens' meest succesrijke periode tussen 1935 en 1936, maar maakt net iets te veel onnodige bokkesprongen. Een gemiste kans, want wie naar deze film komt kijken zit echt niet te wachten op een discussie tussen bobo's of Amerika de "Hitlerspelen" wel of niet zou moeten boycotten.  Het lijkt wel of Hopkins de achterkamertjespolitiek rond deze Spelen belangrijker vind dan het leven van Owens zelf.  Het maakt de film op bepaalde momenten te langdradig. Zo zien we in deze prent hoe Avery Brundage, voorzitter van het Amerikaans Olympisch Comité, gaandeweg van kamp verandert, ondanks het feit dat hij met eigen ogen de ontberingen van de Joden in Duitsland heeft aanschouwd.  Machtsmisbruik binnen de sport is van alle tijden en ook in het interbellum ontsnapt men er niet aan. Dat wordt in deze film nog eens fijntjes in de verf gezet. Brundage weet zich in 1952 zelfs op te werken tot voorzitter van het Internationaal Olympisch Comité. De achterdocht rond zijn dubieuze rol in 1936 heeft hij echter nooit van zich kunnen afschudden alsmede dat hij er persoonlijk voor zorgde dat in extremis twee atleten met een Joodse achtergrond werden vervangen in de 4x100, onder meer door Owens.


Terug over naar de hoofdrolspeler in deze film. Hopkins pakt allesbehalve uit met een sterrencast. De rol van Jesse Owens wordt vertolkt door Stephen James. Een relatief onbekende acteur die zijn doorbraak kende met de film Elma, die zich toespitst op een uit de hand gelopen protestmars onder leiding van Martin Luther King in Alabama. Perfect gecast dus, want ook in deze film komt het rassenconflict glorieus aan bod. In het Amerika van de jaren 30 was rassensegregatie vaste prik. Gescheiden douches, eetruimtes of het feit dat Owens ondanks zijn talent geen studiebeurs kon krijgen omwille van zijn huidskleur.

Larry Snyder
Ook een interessant aspect dat ruimschoots aan bod kom in Race is de relatie van Owens met zijn coach Larry Snyder die toch een belangrijk aandeel heeft in zijn succes. Het komt meermaals tot een aanvaring tussen beide heren, maar het zijn de beste scènes uit deze film. Slechts tijdens deze schaarse momenten krijg je echt de indruk in de huid te kruipen van deze legendarische atleet. Het noeste zweet dat atleten laten in hun veroveringstocht naar olympisch goud zou hier van het scherm moeten spatten. Dat is hier zeker niet het geval.  Toch een pluim dat Hopkins het de moeite vond om even halt te houden bij de opmerkelijke prestatie die Owens neerzette op een meeting in Michigan een jaar voor de Spelen. In een tijdspanne van 45 minuten verbrak hij maar liefst 3 wereldrecords, waaronder in het verspringen.

Gaf Owens Hitler nu wel of niet een hand tijdens deze Spelen, die golden als de verheerlijking van het toen opkomende Nazi-regime. Owens zelf is er altijd vaag over gebleven, maar een Duitse journalist beweert althans in het bezit te zijn van een foto waarop hij Hitler de hand drukt. Dat Owens als zwarte atleet met vier gouden medailles uitgroeit tot de absolute ster van deze Spelen wordt in de film afgedaan als een  grote vernedering voor Goebbels, die het zijn Spelen noemde, en Hitler.  Hopkins begeeft zich in deze film wel meermaals op glad ijs en is historisch niet altijd even correct. Leni Riefenstahl, die de Spelen moest filmen in opdracht van Goebbels ter verheerlijking van het regime, wordt hier neergezet als een vrouw met een sterke eigen mening die in de film meermaals in clinch gaat met Goebbels. Maar historici zijn er tot op vandaag nog niet uit welke rol zij echt heeft gespeeld binnen het Hitlerregime.

Al bij al is Race zeker geen slechte film. Discriminatie in de sport is van alle tijden. Denken we maar aan de Winterspelen in Sotsji waar een homofobe atmosfeer heerste.  Alleen al omwille van dit historisch perspectief is deze film zeker een bezoekje waard. En de nieuwste Independence Day is een ferme tegenvaller. Dan is de keuze snel gemaakt, zeker nu de Spelen voor de deur staan.